Lúc những hành giả sơ cơ làm quen với thiền định, thắc mắc phổ biến nhất thường xoay quanh việc: “Tôi phải làm gì để thiền cho đúng?” Xuyên suốt nội dung các Ngài Mahasi bài giảng, Bậc Thầy không sử dụng các lý thuyết trừu tượng để giải đáp, mà bằng một chỉ dẫn rất đời thường: cần ghi nhận rõ rệt mọi diễn biến của thân tâm tại thời điểm hiện tại.
Theo quan điểm của Ngài Mahasi cho người mới, tu tập không đồng nghĩa với việc tìm kiếm những trải nghiệm thanh thản hay tĩnh mịch khác thường. Cốt lõi của thiền chính là sự thấu thị minh bạch. Lúc cơ thể di chuyển, cần hay biết về sự dịch chuyển. Mọi luồng tư tưởng phát sinh đều phải được hay biết minh bạch. Mọi trạng thái khó chịu đều cần được tỉnh giác ghi nhận. Sự tỉnh giác này là yếu tố căn bản để hình thành tuệ giác.
Bậc Thầy Mahāsi luôn dắt dẫn hành giả mới đi từ những tiền đề giản đơn nhất. Hơi thở, cụ thể là sự phồng và xẹp của bụng, được chọn làm đối tượng chính vì nó luôn hiện diện và dễ nhận biết. Chỉ cần nhận diện rõ tiến trình “phồng, xẹp” một cách bền bỉ, trạng thái tâm lý sẽ dần thoát khỏi sự hỗn loạn và tăng cường độ sáng suốt. Khi ý nghĩ trôi dạt, hãy thầm niệm “suy nghĩ” rồi đưa tâm trở lại đề mục. Không nên nảy sinh tâm lý tự ti hay cố công lý giải.
Trong nhiều Ngài Mahasi bài giảng, vị thiền sư khẳng định yếu tố then chốt không phải là độ dài của thời khóa, mà là chất lượng của sự hay biết trong tỉnh thức. Việc thực hành đúng đắn trong thời gian ngắn có giá trị hơn nhiều so với việc ngồi lâu mà thiếu chánh niệm. Do đó, những người mới khởi sự không nên tạo áp lực quá lớn cho bản thân, mà nên tập trung vào tính thường xuyên và lòng kiên nhẫn.
Điểm độc đáo nổi bật trong lộ trình Ngài Mahasi cho người mới chính là việc hành thiền không chỉ bó hẹp ở việc tọa thiền. Dù là đi, đứng hay nằm, hành giả đều phải duy trì sự hay biết rõ rệt. Kể cả lúc ăn cơm, lau dọn hay thảo luận cùng người khác, khi chánh niệm hiện tiền, tất cả đều là quá trình thiền định. Bằng cách này, thiền sinh sẽ từng bước làm quen với lối sống tỉnh giác ngay trong sinh hoạt.
Khi tuân thủ nghiêm túc lộ trình trong Ngài Mahasi bài giảng, hành giả sơ cơ sẽ dần nhận ra một chân lý read more cốt lõi: mọi hiện tượng đều sinh rồi diệt. Cảm giác không ở mãi, suy nghĩ không ở mãi, cảm xúc cũng không ở mãi. Cái thấy này không dựa trên nền tảng lý thuyết mà dựa trên thực chứng cá nhân. Chính nó làm giảm bớt sự dính mắc và phản ứng quen thuộc của tâm.
Đối với người mới, con đường mà Ngài Mahasi cho người mới chỉ ra là con đường an toàn và chân thật. Chẳng cần niềm tin mù quáng hay sự mong cầu thái quá về kết quả. Hãy cứ hành trì chuẩn xác, ghi nhận kiên trì và để tuệ năng tự phát triển một cách tự nhiên. Đó là giá trị cốt lõi ẩn chứa trong các bài pháp giản đơn mà đầy triết lý của Ngài Mahāsi.